وجوب ارشادیوجوب دلالت کننده بر حکم وضعی شرعی یا حکم عقلی را وجوب ارشادی گویند. ۱ - تعریفوجوب ارشادی، مقابل وجوب مولوی بوده و به وجوبی گفته می‌شود که لازمه آن بعث حقیقی مکلف به انجام فعل نیست، بلکه یا راهنمایی و ارشاد به حکم عقل است در جایی که عقل به طور مستقل به چیزی حکم می‌کند و یا ارشاد به مصلحت چیزی است که به جا آوردن متعلق حکم، وسیله‌ای برای رسیدن به آن محسوب می‌شود؛ برای مثال، در آیه «اطیعوالله...»، «اطیعوا» امر ارشادی است، زیرا عقل به طور مستقل به وجوب اطاعت خداوند حکم می‌نماید؛ بنابراین «اطیعوا» ارشاد به حکم عقل است، که از جانب شارع رسیده است. و یا در روایتی که می‌گوید: «بدن و لباست را برای نماز تطهیر کن»، در ظاهر، شستن لباس و بدن تکلیف است، ولی در حقیقت، عنوان طهور، مأمورٌ به است، چون گفته شده: «لا صلاة الا بطهور»؛ بنابراین، در این موارد، به ظاهر، امر روی چیزی رفته است شستن لباس و بدن برای نماز ولی در واقع، غرض، بیان مصلحتی است که در چیز دیگر وجود دارد؛ یعنی خبر از مصلحتِ عملی است در ضمن بیان حکم دیگر که عبارت است از شرطیت طهارت برای نماز. ۲ - نتیجهوجوب ارشادی یا از طریق حکم عقل به دست می‌آید و یا از طریق حکم شرع (آن‌جا که حکم شرع ارشاد به جزئیت، شرطیت و یا مانعیت چیزی برای چیز دیگر است). [۲]
محمدی، علی، شرح رسائل، ج ۴، ص ۷۶.
[۳]
شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج ۲، ص ۲۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۸۰، برگرفته از مقاله «وجوب ارشادی». رده‌های این صفحه : وجوب
|